လက္မထပ္ခင္ ေသြးအုပ္စု တည္႔-မတည္႔ သိဖုိ႔အေရးၾကီး

• Blood group match for marriage is unnecessary အဲလိုစစ္ေနဘို႔ မလိုအပ္လွပါ။ က်န္းမာေရး အယူအဆ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာ Rh incompatibility မတူျဖစ္မွာကို တားဘို႔အတြက္ ျဖစ္တယ္။ မသိဘဲ အိမ္ေထာင္က်လို႔ ကိုယ္ဝန္ရတဲ့အခါ ကေလးမွာ Hemolytic disease of the newborn-HDN ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Erythroblastosis fetalis လို႔လဲေခၚတယ္။ Antigen-antibodies reaction ေခၚတဲ့ ဓါတ္ျပဳမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္။ Maternal antibodies မိခင္ရဲ႕ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြက Placenta အခ်င္း ကတဆင့္ ကေလးဆီ ကူးလာတယ္။

မိခင္ဟာ Rh negative မျဖစ္ရင္ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာ မရွိပါ။ Rh -ve ဆိုတဲ့သေဘာက သူ႔ရဲ႕ cells ေသြးနီဥေတြ မ်က္ႏွာျပင္မွာ D antigen ဒါမွမဟုတ္ Rh factor မရွိတာ ျဖစ္တယ္။ မိန္းမက RH-ve နဲ႔ ေယာက္်ားက RH+ve ျဖစ္ေနရင္ သူတို႔ကေနေမြးမဲ့ကေလးဟာ RH+ve ျဖစ္ဘို႔ အခြင့္အလမ္း ၅ဝ% ရွိႏိုင္တယ္။ အဲလို ျဖစ္ေနမွ ျပႆနာတက္မယ္။ ကေလးရဲ႕ေသြးနဲ႔ မိခင္ေသြးေတြ အမ်ိဳးမတူၾကဘူး။

ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ Erythroblastosis fetalis ေရာဂါရမယ္ဆိုရင္ Exchange transfusion ေသြးလဲတာ လုပ္ရတယ္။ Hemolytic disease of the newborn ေမြးစကေလးမွာ ဒီေရာဂါျဖစ္မွာကို Intrauterine transfusion ဗိုက္ထဲကတည္းက ေသြးလဲတာနဲ႔ ကုႏိုင္ေသးတယ္။ Direct antiglobulin test (DAT, Direct Coomb's test ) စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ HDN ရွိ-မရွိစစ္ေဆးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လက္မထပ္ခင္ ေသြးအုပ္စု တည့္-မတည့္ သိဘို႔ အေရးမၾကီးဘူး ေျပာတာျဖစ္တယ္။

Maternal Risks မိခင္မွာ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲ

• Rh negative မိခင္ကေန Rh positive ကိုယ္ဝန္ကို ေဆာင္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီအေျခအေနမွာ မိခင္ရဲ႕ Immune system ေရာဂါျပီး စနစ္ကေန ကေလးရဲ႕ Rh positive red blood cells ေသြးနီဥေတြကို ရန္သူလိုသေဘာထားလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိခင္ရဲ႕ေသြးထဲမွာ ဒါကိုဆန္႔က်င္တဲ့ Antibodies ေတြထြက္လာျပီး တိုက္ခိုက္လိမ့္မယ္။ Sensitization ယဥ္ပါးေအာင္လုပ္တာလို႔ ေဆးစာနဲ႔ေခၚတယ္။
• ပထမကိုယ္ဝန္မွာ မဆိုးတာမ်ားတယ္။ ဒုတိယကေလးဆိုရင္ RH+ve ျဖစ္ဘို႔ ၂၅-၅ဝ% ရွိတယ္။ ပထမ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုးက ေသြးထဲမွာ ျဖစ္ေနခဲ့ျပီးသား Antibodies ေတြဟာ မ်ားေနျပီမို႔ ဒုတိကိုယ္ဝန္ျဖစ္ေနတဲ့ အထဲက ကေလးကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး တိုက္ခိုက္ေတာ့မယ္။
• Rh negative မိခင္မွာ Miscarriage ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာ၊ Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာ၊ Induced abortion ကိုယ္ဝန္ဖ်က္တာေတြကေန ကေလးရဲ႕ေသြးကလဲ အခ်င္းကတဆင့္ မေအဆီေရာက္ႏိုင္လို႔ မေအမွာ Sensitization ျဖစ္မယ္။
• ကိုယ္ဝန္ရင့္ခ်ိန္မွာ Amniocentesis ေရျမြာရည္ ေဖါက္ယူ စစ္ေဆးလို႔လဲ နဲနဲျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။

Risks to the baby ကေလးအတြက္ အႏၠရာယ္ေတြ

• မိခင္ရဲ႕ ဆန္႔က်င္တဲ့ Antibodies ေတြကတိုက္ခိုက္ခံရေတာ့ ေသြးနီဥေတြ နည္းပါးလို႔ (Anemia) ေသြးအားနည္းမယ္၊(Jaundice) အသားဝါေရာဂါရမယ္၊ (Mental retardation ) ဦးေႏွာက္ညံ့မယ္၊ ၾကာရင္( Heart failure) ႏွလံုးေရာဂါရမယ္။
• ေသြးအား အလြန္နည္းတာနဲ႔ အသားဝါ အလြန္ဆိုးတာ ခံစားရမယ္။ ဒီ Jaundice အသားဝါျဖစ္တာက Physiological jaundice ကေလးတိုင္း ျဖစ္တဲ့ အသားဝါထက္ ဆိုးတယ္။
• ဗိုက္ထဲမွာတင္ ေသႏိုင္တယ္။ ေမြးျပီး မၾကာခင္လဲ ေသႏိုင္တယ္။ Hemolytic Disease of the Newborn ေရာဂါလို႔ ေခၚတယ္။

Rhogam ေဆး နဲ႔ ကိုယ္ဝန္

Rh negative pregnancy ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကို Rhogam ေဆး IM ထိုးေပးရတယ္။ Anti-D globulin (RhoGAM) ေဆးေပးရင္ Rh negative မိခင္ေလာင္း ၉၉% မွာ Anti-Rh antibodies ေတြ ျဖစ္မလာေစႏိုင္ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ ၂၈ ပါတ္မွာ နဲ႔ ေမြးျပီး ၇၂ နာရီအတြင္း ေပးတယ္။ ဒီလိုနည္းေတြ ေပၚလာလို႔ ကေန႔ေခတ္မွာ Erythroblastosis fetalis ေရာဂါ နည္းလာေနျပီျဖစ္တယ္။

Rh-ve ျဖစ္သူအေရအတြက္ နည္းပါတယ္။ Rh-ve factor ရွိသူအခ်င္ခ်င္း အိမ္ေထာင္ျပဳတာ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ ABO blood types (A, B, AB, O) ေအ-ဘီ-အို ေသြးအုပ္စု မတူသူေတြ လက္ထပ္လို႔ ဘာမွမျဖစ္ပါ။ လက္မထပ္ခင္၊ ကေလးမယူခင္ HIV နဲ႔ Hepatitis B ေတြ စစ္ေဆးတာက ပိုလိုေသးတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။

စာေရးသူကိုမသိေသာေၾကာင့္ အမည္မေဖာ္ျပလိုက္ပါ........ 

က်န္းမာေရးဗဟုသုတအေနနဲ႔ တင္ျပလိုက္တာပါ။  ေနာက္တစ္ခုက ပုံေလးတင္ေပးလုိက္ပါတယ္။ မည္႔သုိ႔ေသာေသြးအုပ္စုေတြက တျခားေသြးအုပ္စုေတြကုိ အစားသြင္းလုိ႔ရတယ္ဆုိတာရယ္၊ မိခင္ေသြးနဲ႔ ဖခင္ေသြးေပါင္းရင္ ကေလးေသြးက ဘာျဖစ္တယ္ဆုိတာကို ျပထားတဲ႔ ဇယားေလးပါ။

အားလုံးကုိေလးစားလ်က္.....